اصول طراحی آشپزخانه
اصول و استاندارهای طراحی آشپزخانه
( اصول و استاندارهای طراحی آشپزخانه )اگر میخواهید که یک آشپزخانه شیک و زیبا و در عین حال کاربردی داشته باشید بایستی در زمان تصمیم گیری در مورد بخش های مختلف آن همه اصول طراحی آشپزخانه آگاهی داشته و آنها را رعایت کنیم. رعایت نکردن حتی یکی از اصول و استانداردهای طراحی آشپزخانه،نارضایتی ما را از نتیجه نهایی بازسازی و اجرای دکوراسیون داخلی آشپزخانه در پی دارد.
اصول طراحی، عملکرد طراحی آشپزخانه
جانمایی مناسب آشپزخانه
از نظر قواعد و اصول معماری هر کدام از فضاها باید در جای مناسب و در ارتباط درست با سایر فضاها قرار بگیرندتا هم از نظر عملکردی دربالاترین سطح خودشان باشند و هم دسترسی و استفاده از آنها راحت باشد.
یک خانه از دو بخش کل عمومی(شامل فضای نشیمن، پذیرایی، ناهارخوری) و خصوصی(اتاق های خواب، کار، مطالعه و …) تشکیل میشود که فضاهای خدماتی به آنها سرویس میدهند(مثل آشپزخانه، حمام و سرویس های بهداشتی و …). البته در متراژ های بزرگتر فضاهای نیمه خصوصی(مثل اتاق تماشای تلویزیون، نشیمن خصوصی تر و …) هم خواهیم داشت؛ اما نکته مهم این است که در حالت ایده ال، آشپزخانه باید در حد فاصل بین فضاهای عمومی و خصوصی باشدتا هم بتواندبه هر فضاراحت سرویس بدهد و هم تفکیک مناسبی را بین این دو فضا ایجاد کند.
اصول و استاندارهای طراحی آشپزخانه
رعایت ابعاد استاندارد در طراحی آشپزخانه
رعایت استاندارد های طراحی نقشه و پلان آشپزخانه یکی از مهمترین اصول طراحی آشپزخانه می باشد. منظور از استانداردهای طراحی آشپزخانه ، حداقل ابعاد فضایی برای اشل انسانی است که در آنجا قرار میگیرد. حداقل مساحت،طول و عرض آشپزخانه و فضای آزاد آن، ارتفاع سقف و یونیت های آشپزخانه است.
این استانداردها بسته به نوع عملکردی آشپزخانه میتواند تغییر کند. بدان
معنا که آیا از آشپزخانه فقط برای پخت پز استفاده می شود یا برای ناهارخوری نیز از آن استفاده میکنیم.
مساحت آشپزخانه
حداقل مساحت استاندارد آشپزخانه در پروژه های مسکونی که فقط برای پخت و پز استفاده میشوند باید ۵/۵ متر مربع باشد. همچنین در این پروژه ها حداقل فضای آزاد حرکتی که کابینت ها و کمد آن را اشغال نکرده باشد باید ۲/۷۵ مترمربع باشد.
اما اگر در آشپزخانه علاوه بر پخت و پز برای صرف غذا نیز استفاده شود باید حداقل مساحت استاندارد آن۷/۵ مترمربع باشد.
حداقل باید فضای یک آشپزخانه ۱/۸ متر عرض داشته باشد. در مورد کابینت های یک طرفه یا دیواری میبایست ۹۰ سانت جلوی آن بعنوان فضای حرکتی و کار در نظر گرفته شود.
حداقل ارتفاع برای آشپزخانه ۲/۴۰ متر است.
باید در نظر داشته باشیم در طراحی پلان معماری حتما بازشو برای آشپزخانه لحاظ کنیم حتی یک پنجره بسمت پاسیو هم در صورت ناچار جوابگو می باشد. (برای آشپزخانه نور و تهویه طبیعی الزامی است)این موضوعی است که متاسفانه در بسیاری از پروژه های بازسازی و یا معماری اولیه پروژه به آن توجهی نمیکنند.
ابعاد نورگیر طبیعی باید یک هشتم مساحت آشپزخانه باشد. یعنی نسبت مساحت پنجره به آشپزخانه ۱ به ۸ بایستی باشد.
ابعاد کابینت ها در طراحی آشپزخانه
یادتون باشه مسیر رفت و آمد هر آدم بالغ حد اقل 60 سانتی متره که به خاطر عرض شونه هاشونه پس این رو توی طراحی آشپزخانه در نظر بگیرین که خدایی نکرده به هم برخورد نکنین! ارتفاع کابینت های زمینی 85 تا 92 سانتی متر و عرضش هم 60 سانتی متر، فاصله بین کابینت های زمین و هوایی 55 سانتی متر ، ارتفاع کابینت های هوایی هم 200 سانتی متر(که قابل درسترسی باشن) و به عرض 35 سانتیمتر.
مثلث کار یکی از اصلی ترین بخش های طراحی آشپزخانه
هرچند قانون مثلث کار همیشگی نیست و ممکن است شما بنا به دلایلی قادر به انجام آن نباشید، اما شاید با دانستن جزئیات این قانون بتوانید آشپزخانه ی خود را با شیوه ی زیبا تر و کارآمد تری چیدمان کنید.
- فاصله ی هریک از این وسایل (گاز و یخچال و سینک) با یکدیگر باید بین 1.2 تا 2.7 متر باشد.
- مجموع فاصله ی بین این وسایل (اضلاع مثلث طلایی) باید بین 4 تا 8 متر باشد.
- این سه وسیله نباید در جایی قرار بگیرند که دسترسی به وسایل دیگر را محدود کنند.
- هیچ وسیله ای در آشپزخانه، نباید بیش از 30 سانتی متر از اضلاع این مثلث را قطع کند.
- هیچ وسیله ی تمام قدی نباید بین اضلاع مثلث قرار بگیرد.
در واقع مثلث طلایی سعی دارد چیدمانی را نشان دهد که در آن گاز، یخچال و سینک در فاصله ی مناسبی از هم قرار گرفته اند، نه دسترسی به وسیله ی دیگری را محدود کرده اند و نه وسیله ی بزرگی در بین مراکز قرار گرفته و دسترسی آن ها را به یکدیگر محدود کرده است. به این ترتیب آشپزخانه ی شما به قدر کافی فضا برای رفت و آمد دارد و وقت زیادی برای رفتن از یک نقطه به نقطه ی دیگر صرف نمی شود.
برای پی بردن به اهمیت مثلث کار در اشپزخانه بایستی به رفتار و مسیرحرکتی خودمان در زمان کار در آشپزخانه توجه کنیم. واضح است برای کار در آشپزخانه دائماً بین این سه راس در حرکتیم. فاصله بین این سه عنصر ،مثلث کار را شکل میدهد و بسیار مهم است.
رعایت حداکثر فاصله بین سه عنصر آشپزخانه از دیگر نکات مهم در طراحی آشپزخانه است. دلیل ضرورت این امر این است که طول اضلاع مثلث کار آشپزخانه،مشخص کننده فاصله این سه عنصر یعنی سینک،گاز و یخچال است. بدلیل آنکه این مسیر حرکتی بین عناصر دائماً توسط شخص استفاده کننده طی میشود ، نباید فاصله بین آنها طولانی تر از حد انتظار باشد.
حداکثر فاصله بین ۲ عنصر اصلی باید ۲/۷۵ لحاظ شود. به عبارتی مسیر طی شده توسط شخص بین سینک و گاز مثلا ،نباید از ۲/۷۵ متر بیشتر باشد. طولانی تر بودن این فاصله باعث فعالیت غیر ضروری و خستگی زیاد شخص در آن فضا می شود. در نهایت مجموع فواصل بین سه نقطه اشپزخانه نباید بیشتر از ۸ متر باشد. البته لازم به ذکر است که این اعداد اعلام شده صرفا یک توصیه در باب تجربه می باشد و هیچ استاندارد دقیق و یکسانی در منابع معماری وجود ندارد.
همانطور که حداکثر فاصله بین عناصر اصلی آشپزخانه اهمیت دارد،حداقل فاصله بین این سه بخش یا همان مثلث کار اشپزخانه هم مهم است و نباید از حد استاندارد کمتر باشد.
اگر حداقل فضای مورد نیاز اطراف این عناصر پیشبینی نشود با عث خواهد شد کار کردن در آن حوالی سخت شود. در حقیقت کاملا مشخص است که در زمان کار در مقابل سینک،گاز و یخچال نیاز به فضای باز کافی در اطرافمان برای آشپزی هستیم.
این فاصله بین عناصر نباید کمتر از ۱/۲۰ متر طراحی و اجرا شوند. یعنی فاصله ای که از مقابل هر یک از این سه وسیله تا مقابل وسیله ای دیگر طی میکنیم نباید از ۱/۲۰متر کمتر باشد.
دلیل اصلی دیگری که باعث ضرورت رعایت فواصل بین عناصر میشود این است که پاشش و کثیفی ناشی از پخت و پز بروی اجاق گاز میباشد. به این ترتیب اگر فاصله اجاق گاز از یخچال یا سینک کمتر از۱/۲۰متر باشد باعث کثیفی سینک و یخچال میشود.
انواع حالت های طراحی آشپزخانه
آشپزخانه ها را میتوان به مدل ها و فرم های مختلفی طراحی و اجرا کرد و چیدمان منحصر آن فرم را برایش در نظر گرفت. این فرم ها و اشکال مختلف بستگی به نقشه معماری و دیوارهایی هستند که میشود روی آنها کابینت را کار کرد.
به زبانی ساده تر باید دید کدام دیوارها بازشوی پنجره یا در روی آن نیست و یا کدام دیواره ها قابلیت این را دارد که کابینت روی آن قرار گیرد و مانعی برای رفت و آمد نباشد.
البته در بعضی موارد خروجی فاضلاب سینک،لباسشویی یا ظرفشویی سبب میشود در ان
تخاب جانمایی این سه آیتم محدودیت داشته باشیم.
با تمامی این اوصاف و با توجه به محدودیت های که به آنها اشاره کرده ایم،یک آشپزخانه می تواند به پنج مدل و فرم اجرا شود. در ادامه این پنج حالت طراحی و چیدمان آشپزخانه و نکات مربوط به اصول طراحی آشپزخانه در هر کدام از این مدل ها را بررسی میکنیم.
طراحی آشپزخانه خطی یامستقیم
اگر نقشه فضای داخلی محدود و به نسبت آشپزخانه کوچکی داشتیم و مجبور به استفاده تنها یک دیوار برای کابینت بودیم ،میبایست این آشپزخانه خطی یا یکطرفه با رعایت نکات و اصول خود طراحی شود.
در این حالت چیدمان عناصر آشپزخانه در طول یک دیوار و بصورت خطی چیده میشوند.
بزرگترین مساله این نوع کابینت ها این است که با توجه به اصول طراحی آشپزخانه نمیشود مثلث کار آشپزخانه را شکل داد. در نتیجه اگر طول دیوار کم باشد باعث میشود که لوازم آشپزخانه با فاصله کمی از هم قرار بگیرند و فضای کمی برای کار در آشپزخانه بوجود آید. از آن سمت هم اگر طول دیوار بلند باشد باعث می شود که وسایل آشپزخانه از هم فاصله زیادی بگیرند و حرکت از هر قسمت به قسمت دیگر بصورت خطی کار سختی شود.
نکته مثبت این مدل کابینت ها ،فضای باز پیش روی آنهاست. این فرم از کابینت اگر برای یک آشپزخانه اپن انجام شود،دست ما را برای برای استفاده از فضای پیش روی آن باز میگذارد. از این فضای باز میتوانید بعنوان نهارخوری استفاده کرد. همچنین فضای باز کافی برای مانور و حرکت در مقابل کابینت ها پیش روی ما میگذارد.
یکی از اصول طراحی آشپزخانه یکطرفه این است که تا جای ممکن سینک را بین گاز و یخچال قرار بدیم. چون رفت و آمد بین سینک و گاز وهمچنین بین سینک و یخچال معمولا بیشتر از گاز و یخچال است.
همچنین در این نوع کابینت ها فضای ۹۰سانتی پیش روی کابینت ها بایستی پیشبینی شود تا هم درب ها براحتی باز شوند و هم مسیر حرکتی استاندارد باشد.
طراحی آشپزخانه دوطرفه
در این مدل از طراحی آشپزخانه دو دیوار روبروی هم و موازی در آشپزخانه برای کابینت ها در نظر گرفته می شود. برای بهترین بازده عملکردی در این نوع آشپزخانه ها باید با توجه به اصول طراحی آشپزخانه،یک مثلث کاار در آشپزخانه ایجاد کرد تا به بهترین شکل بشود از این فضا و عملکردهای آن استفاده کرد.
نکته قابل توجه در این مدل کابینت ها فضای حرکتی مناسب بین کابینت ها است. حداقل عرض این فضا باید۱/۴۰ متر باشد. البته در آشپزخانه های کوچکتری که محدودیت فضای کم دارند میتوان این عرض را تا ۹۰ سانت کاهش داد. هرچه این عرض به عدد ۲متر نزدیکتر باشد عملکرد عناصر آشپزخانه بهتر خواهد بود. البته تا حدی که فاصله بین عناصرآشپزخانه یعنی همان اضلاع مثلث کار رعایت شود.
در هر حال این فاصله باید پاسخگوی حرکت دو نفر از کنار هم،نشستن،باز کردن درهای کابینت و یخچال و دیگر وسایل آنجا باشد.
طراحی آشپزخانه L شکل
در این نوع آشپزخانه ها دودیوار متقاطع برهم در اختیار ما برای کابینت قرار دارد. طرای و اجرای کابینت در این حالت راحت تر از دو روش قبلی است. فضای بهتری در اختیار ما است و راحت تر میتوانیم اصول طراحی آشپزخانه را در آن پیاده کنیم.
طراحی آشپزخانه یو شکل
هنگامی که یک پلان آشپزخانه که شامل یک فضای کامل با سه دیوار برای جانمایی کابینت ها در اختیار ما باشد،میتوانیم یک آشپزخانه یو شکل طراحی کنیم. بهترین و استانداردترین حالت چیدمان آشپزخانه بصورت یو شکل است. در این مدل دست طراح برای چیدمان و پیاده سازی اصول آشپزخانه باز است.
دیگر نقطه قوت این نوع چیدمان ها فضای کار بیشتر و تعداد زیاد کابینت است. تنها نقطه منفی این مدل از کابینت ها این است که حجم زیادی از فضای آشپزخانه را پر میکنند و فضای باز کمتری در آشپزخانه می ماند.
طراحی آشپزخانه با جزیره
آشپزخانه همراه با جزیره یک طرح مدرن و عملی برای آشپزخانه است که شامل یک سطح کار بزرگ به نام جزیره در وسط آن است. این جزیره معمولاً دارای سطح کار، سینک برای شستشو و فضایی برای نشستن است. طراحی جزیره در آشپزخانه این امکان را به شما می دهد که در طول فعالیت های آشپزی و پخت و پز به راحتی به سطح کار دسترسی داشته باشید و همچنین فضایی مناسب برای خانواده و دوستان برای نشستن و تفریح فراهم کنی.
جزیره می تواند شامل سطح های اضافی برای ذخیره وسایل آشپزخانه باشد و همچنین می تواند به عنوان فضایی برای مصرف وعده های غذایی سریع در آشپزخانه خدمت کند. در نتیجه، این طرح می تواند نقش مهمی در تجربه استفاده کنندگان داشته باشد و میزبانی را برای آشپزی و سرو غذا به شکل مطلوبی بهبود بخشد.
طراحی آشپزخانه همراه با جزیره به شما امکان می دهد تا فضای بیشتری برای ذخیره سازی وسایل آشپزخانه، سطح کار بیشتر برای آماده سازی غذاها و فضایی برای نشستن و تفریح را فراهم کنید. همچنین، این طرح به شما اجازه می دهد تا آشپزی خود را به صورت مباحثه ای و اجتماعی تر تجربه کنید و با دوستان و خانواده تان در حین پخت و پز در ارتباط باشید.
توجه به جانمایی اجاق گاز و شیر گاز
جانمایی شیر گاز یکی از اصلی ترین نکاتی است که درزمان طراحی و اجرا باید به آن توجه کنیم. زیرا در صورت عدم رعایت نکات ایمنی میتواند خسارات جبران ناپذیری برای پروژه به بار بیاورد.
محل قرارگیری اجاق گاز در زمان طراحی آشپزخانه باید بگونه ای طراحی شود که از لبه باشوی پنجره حداقل ۸۰ سانت فاصله داشته باشد. همچنین جانمایی اجاق گاز باید طوری طراحی شود که در مسیر سیستم های سرمایش و گرمایش نباشد. در غیر این صورت باید ۷متر از دریچه کولر تا اجاق گاز فاصله باشد. علت این دو نکته خاموش شدن شعله گاز و پخش گاز دی اکسید کربن و در نتیجه انفجار خانه یا خفگی ساکنین می باشد.
همچنین جانمایی شیر گاز باید بین کابینت هوایی و زمینی و در فاصله ۱۰ تا ۳۰ سانتی گاز باشد. این موضوع یکی از مهمترین اصول طراحی کابینت بشمار میرود چون گاها مشاهده شده شیر گاز را در داخل کابینت و مخفی کار میکنن که این کار باعث شده گاز در آنجا جمع شود و انفجار صورت گیرد.
اصول چیدمان استاندارد در آشپزخانه
در مورد چیدمان وسایل اصلی آشپزخانه مانند سینک،گاز،یخچال،لباسشویی و ظرفشویی باید به نکاتی که ادامه اشاره میکنیم توجه کنید تا اصول طراحی آشپزخانه را کامل رعایت کنید:
۱ـ سهولت استفاده: در طراحی آشپزخانه، باید اطمینان حاصل کنید که اجزای مختلف مانند جزیره، سطح کار، هود و سینک در مکان های مناسب و به صورتی چیده شوند که کار کردن در آشپزخانه برای شما راحت و سهل باشد.
۲ـ مسیرهای عمودی و افقی: در طراحی آشپزخانه، باید طراحی مسیرهای عمودی و افقی را به خوبی در نظر بگیرید. این مسیرها باعث می شوند به راحتی بتوانید از یک قسمت به قسمت دیگر آشپزخانه حرکت کنید و همچنین فضای کافی برای استفاده از دستگاه ها و تجهیزات آشپزخانه را داشته باشید.
۳ـ چیدمان توابع مختلف: موقعیت صحیح تجهیزات مانند سینک، هود، اجاق و فر بسیار مهم است. در طراحی آشپزخانه، این تجهیزات باید به گونه ای قرار گیرند که ترتیب طبیعی بین آنها وجود داشته باشد و امکان استفاده آسان از آنها را برای شما فراهم کنند.
۴ـ استفاده از فضای دسترسی آسان: در طراحی آشپزخانه، مطمئن شوید که فضای کافی برای حرکت و دسترسی آسان به تجهیزات و وسایل آشپزخانه را در نظر گرفته اید. با چیدمان صحیح، شما قادر خواهید بود به راحتی به تمامی وسایل و لوازم مورد نیازتان دسترسی پیدا کنید.
۵ـ نورپردازی مناسب: هر آشپزخانه نیاز به نورپردازی مناسب دارد. در طراحی آشپزخانه، توجه کنید که نورهای کافی و مناسب در نقاط کلیدی مانند سطح کارها، جزیره و نقاط کاری وجود داشته باشد.
۶ـ استفاده از فضای ذخیره سازی مناسب: در طراحی آشپزخانه، فضای کافی برای ذخیره سازی وسایل و لوازم آشپزخانه بسیار مهم است. با استفاده از کابینت ها، طبقه بندی صحیح و سیستم های جلوه گر در طراحی، این فضا را مدیریت کرده و به شما امکان می دهد تا همه چیز را به دسترس خود داشته باشید.
با پیروی از اصول چیدمان در طراحی آشپزخانه، می توانید یک فضای کارآمد، زیبا و عملی برای آشپزی خود ایجاد کنید.
بهترین چیدمان برای طراحی آشپزخانه
با اینکه اجاق گاز، یخچال و سینک، مراکز اصلی آشپزخانه هستند، اما وسایل دیگر موجود در آشپزخانه نیز بر روی عملکرد بهتر آن تاثیر گذارند. به همین دلیل علاوه بر قانون مثلث طلایی، قوانینی نیز برای چیدمان وسایل در آشپزخانه ذکر شده که رعایت آن ها باعث بهبود عملکرد و زیبایی دکوراسیون شما خواهد شد:
- طبق استاندارد های جهانی باید فاصله ی بین وسایل در محل های رفت و آمد آشپزخانه، حد اقل 1.1 متر باشد.
- سینک ظرفشویی باید حد اقل 60 سانتی متر باشد و میز کانتر یکی از کناره های سینک دارای حداقل 45 سانتی متر فضای خالی باشد.
- میز کانتر در یک طرف اجاق گاز دارای فضای خالی به اندازه 30 سانتی متر و در طرف دیگر دارای فضای خالی 40 سانتی متری باشد.
- 40 سانتی متر فضای خالی در طرفین یخچال و فریزر، و حد اقل 120 سانتی متر فضای خالی در جلوی آن وجود داشته باشد.
- یکی از میز های کانتر کابینت دارای حداقل 90 سانتی متر فضای خالی برای آماده سازی غذا باشد.
- اگر پشت صندلی های میز ناهار خوری به دیوار باشد، بهترین فاصله بین صندلی ها و دیوار 80 سانتی متر است؛ اما اگر پشت صندلی ها به کابینت ها و وسایل دیگر است باید بین صندلی ها و وسایل 110 سانتی متر فضای خالی باشد.
همانطور که پیش تر نیز گفته شد، اجرای این قوانین اجباری نیستند و ممکن است شکل معماری آشپزخانه و یا متراژ آن به گونه ای باشد که نتوانید این قوانین را رعایت کنید. بنابراین در هنگام چیدمان وسایل آشپزخانه تنها به این نکته دقت کنید که زیبایی و کارآیی آشپزخانه شما حفظ شود.
چطور آشپزخانه ای زیبا و کاربردی داشته باشیم؟
ایجاد تعادل و تناسب در بین اجزای آشپزخانه و استفاده از وسایل و امکانات کارآمد، باعث زیبایی و کاربردی شدن آشپزخانه می شود. هرچند همه ی قوانینی که ذکر شد، به بهبود عملکرد آشپزخانه کمک می کند، اما با توجه به شرایط و موقعیت آشپزخانه و سلیقه ی خود می توانید بهترین طراحی را خودتان انجام دهید.
در هنگام طراحی آشپزخانه، از نکات پیشنهادی طراحان دکوراسیون مدرن درباره ی تجهیزات مورد استفاده آشپزخانه کمک بگیرید تا زیبایی و کارآیی بیشتری را مد نظر قرار داده باشید:
-
- اگر آشپزخانه ی شما بسیار کوچک است و فضای کافی برای باز کردن درب آشپزخانه و درب های کابینت در اختیار ندارید، با ریلی کردن درب ها این مشکل را حل کنید. درب های ریلی علاوه بر کاربرد بی نظیری که ارائه می دهند، بسیار زیبا و مدرن هستند و در کمترین فضای ممکن به صورت کامل باز می شوند.
- آبچکان از اکسسوری های ضروری در کنار سینک است که باید مطابق با محل قرار گیری سینک و فضای موجود در اطراف آن انتخاب شود.
- منظم بودن آشپزخانه ی شما باعث زیبایی بیشتر آن می شود؛ بنابراین سعی کنید تا حد امکان از گذاشتن وسایل اضافه بر روی میز های کابینت خودداری کنید. اگر کابینت های شما کوچک هستند و فضای کمی برای قرار دادن وسایل دارید.
برای دیدن ایده های بیشتر کلیک کنید
- ایده های طراحی آشپزخانه
دیدگاهتان را بنویسید